Saturday, July 30, 2016

საადი შირაზელი



„ბუსთანი“



მეხუთე კარი

მე-2 იგავი







ერთ არდებილელს ვიცნობდი, მას სახელს ძალა რამ სძენდა -
სპილოს შვილს ხელს თუ დაჰკრავდა, დედის ხორთუმში აძვრენდა.
მასთან ჭიდილი ისურვა ჭაბუკმა, ნაბდით მოსილმა
და ნათელი დღე უეცრად თითქოს-და ღამემ მონისლა.

ბარამ-გურს ჰგავდა, თუმც იყო ერთობ მსურველი ავისა,
ხელში ეჭირა მარტოდენ ქამანდი კანჯრის ტყავისა.

არდებილელმაც გაიგო მიზეზი მისი მოსვლის და
უმალ მშვილდს დასწვდა და სიმი ლამის ყურამდე მოზიდა.

ორმოცდაათი ისარი სტყორცნა და განა რა ეცვა,
რომ ისრებისგან ნაბადმა შეძლო ჭაბუკი დაეცვა?!

როცა ნაბდოსანს მიეცა დრო შებრძოლების მომცველი,
თვისი ქამანდით გაკოჭა უიღბლო ისრის მტყორცნელი.

იმ არდებილელს მოეპყრო, როგორც ქურდსა და მპარავსა, -
იქ მიათრია, საითაც ხედავდა იმის კარავსა....

და მოისარი სირცხვილმა დატანჯა, არ დააძინა,
დილით მსახურმა რომ ნახა, თითქოს ამ სიტყვით დასცინა:

„შენი ნატყორცნი ისრით რომ რკინას ხვრეტდი და ღარავდი,
მის ნაბადს ვერრა დააკელ?! ანდა ტყვედ როგორ ჩავარდი?!“

არდებილელმა პასუხი გასცა მას, ცრემლით ცხებული:
„დღე სიკვდილისა ყველასთვის სადღაც არს ჩასაფრებული!

შენ იცი ჩემი ამბები ბრძოლებში გამოხდომისა, -
როსტომს შეეძლო ესწავლა ჩემგან წესები ომისა;

როდესაც განგების თვალი მე მოწყალებით მიმზერდა,
ნაბადს კი არა, რკინასაც ვირჩევდი დასამიზნებლად,

ახლა კი ბედმა მიმუხთლა... უიღბლოდ დამცა დაბლა და
ჩემგან ნატყორცნი ისრები მოიგერია ნაბადმა“.

* * *
შუბი ჯავშანს ხვრეტს, მეომარს სიკვდილი თუ უწერია,
იღბლიანთან კი ის შუბი პერანგსაც ვერ მოერია.

სიკვდილი ხმალს რომ აღმართავს, ვეღარაფერი გიშველის,
გინდა აბჯარი გეცვას და გინდა მთლად იყო შიშველი,

იღბლიანთან ხომ კარგახანს სიკვდილს არ დაედგომება,
მის შორიახლოს მრავალჯერ თუნდა იქუხონ ომებმა...

ბრძენი იღბალს ვერ შეიქმნის, ფიქრებით ცაც რომ გაკვეთოს,

ბრიყვს თუ ბედი აქვს, სულ ხარობს, თუნდ არაფერი აკეთოს.

Tuesday, July 19, 2016

თურქული პოეზია

ვმუშაობ თურქული პოეზიის კრებულზე; ვეძებ წიგნებში, პრესაში, ინტერნეტში თარგმანებს, მიგზავნიან პწკარედებს და მხატვრულ სახეს ვაძლევ მათ, ან მე თვითონ ვეძებ ინტერნეტში ამა თუ იმ პოეტის შემოქმედების ინგლისურ ან რუსულ ანალიზს და მერე „ვაკეთებ“ ლექსს... ეს პოეტი დღეს გავიცანი და მისი ლექსიც გავაქართულე... იმედია, თურქოლოგები არ დამძრახავენ.

ქაიგუსუზ აბდალი (XIV-XV სს)

ამ პოეტის შესახებ მცირე ბიოგრაფიული ცნობებია შემორჩენილი. ცნობილია მხოლო ის, რომ დაიბადა ალაიას (ახლანდელი ალანიას) სიახლოვეს. მისი ნამდცილი სახელია ალაათთინ ღაიბი (სხვა ვერსიით - ღარიბი/ყარიბი); დაიბადა მდიდარი ბეის ოჯახში, მაგრამ ახალგაზრდობაშივე, ეზიარა რა სუფიზმის საფუძვლებს, მიატოვა ოჯახი და დერვიშთა სავანეს შეეხიზნა, რომლის შეიხი აბდ-ალ მუსა იყო. თავდაპირველად სასულიერო ლექსებს წერდა, შემდეგ იუნუს ემრეს ზეგავლენით სუფისტურ-სატრფიალო ლირიკაზე გადაერთო, თუმცა მისთვის არც ხალისიანი, სასიმღერო ლექსების შეთხზვა იყო მიუღებელი. ხსენებულ სავანეში მან თავის ფსევდონიმად შეარჩია სახელი „ქაუგუსუზ (უდარდელი) აბდალი“ და ამ სახელით მოიარა მახლობელი აღმოსავლეთის და ბალკანეთის ბევრი ქვეყანა, ასევე მოილოცა ისლამის წმინდა ქალაქი მექა, თუმცა საბოლოოდ ეგვიპტეში დამკვიდრდა, მიიღო შეიხის ტიტული და სასულიერო მოღვაწეობას უძღვნა მთელი დარჩენილი სიცოცხლე; გარდაიცვალა იქვე ეგვიპტეში და დაკრძალეს ქალაქ კაიროს მახლობლად აბდალ ალ-მაღარას გამოქვაბულში, ამიტომაც ამ პოეტს ხსენებული საძვალის არაბული სახელითაც იცნობენ.
გარდა ლექსების კრებულისა (დივანისა), შექმნილი აქვს, აგრეთვე, პოემები - „დოლაფ-ნამე“ (დოლაბის წიგნი), „იაშ-ნამე“ (ასაკის წიგნი) და პროზაული სუფიური ტრაქტატები.

მე შენს გარდა, სხვა რამ ქვეყნად
სალოცავი ვიცი განა?!
შენ რომ არა, ვის ვეყმო და
ვანდო თავი, ვიცი განა?!

მითხრეს: „გახდნენ ავსულები,
ტრფობის ზღვართან გასულები...“
წუთისოფლად ვინ კარგია
და ვინ - ავი, ვიცი განა?!

ფარისეველს ვხედავ მრავალს...
მათგან ხსნას და გამოსავალს
ვერსად ვაგნებ... მტრად ვექცე თუ
მქონდეს ზავი, ვიცი განა?!

ქაიგუსუზ ყ ა რ ი ბ  ვარ და
სულ ძონძებით დავდივარ და
შენი სილამაზის გარდა,
სანახავი ვიცი განა?!